روشنایی و همه چیز درباره ی آن!!!

تصور شما از روشنایی چیست؟ شاید اولین چیزی که از شنیدن کلمه ی روشنایی به ذهنتان خطور کند، تصور نمودن فضایی باشد فاقد خاموشی. حال اگر بخواهیم این کلمه را در قالب یک تعریف واحد بیان کنیم، مشخص می شود برای این کلمه نه یک تعریف ثابت بلکه تعاریف گوناگونی وجود دارد، از بازتاب نور و درک آن توسط چشم گرفته تا منبعی که در حال تابیدن بوده و بر تاریکی غلبه می کند. آنچه مسلم است این است که روشنایی از دیرباز تاکنون برای انسان مهم و حیاتی بوده و با زندگی او گره خورده است. باید دانست روشنایی شامل مباحث گسترده ای می باشد که سعی ما نیز بر این است که در این مقاله از مجله ی ایزی نور، تمام مفاهیم مربوط به آن را به زبانی ساده برای شما شرح دهیم. پس تا پایان با ما باشید.

روشنایی چیست؟

روشنایی یا نور را در یک نگاه ساده چنین می توان تشریح کرد که به عاملی گفته می شود که به اجسام مختلف تابیده و ما به وسیله ی حس بینایی خود آن اجسام را مشاهده و ادراک می کنیم. در یک تعریف رایج دیگر به طیفی از امواج الکترومغناطیسی که چشم انسان قادر به دیدن آن است، نور می گویند. روشنایی یکی از عوامل مؤثر بر کیفیت هر محیط بوده و به تبع آن نیز بر افراد نیز اثر می گذارد، مثلاً شاید شنیده باشید که کیفیت روشنایی محیط کار، چگونه بر بازدهی کارمندان اداره جات اثر می گذارد.

روشنایی و نورپردازی از دیدگاه روانشناسی

اهمیت روشنایی و نورپردازی به لحاظ روانشناسی امری بسیار مهم تلقی می شود. شاید تا به حال مطالبی راجع به روانشناسی رنگ ها شنیده باشید، باید گفت مباحث مربوط به نور همچون رنگ نور، شدت و ویژگی های مربوط به آن، بر روان، ذهن و حالات انسان توان اثرگذاری دارد. در روانشناسی نور، طراحی نورپردازی بر حالات انسان اثر داشته و حتی می تواند روحیه و رفتارهای او را دستخوش تغییرات نماید. به عنوان مثال استفاده از رنگ های تند و زنده می تواند احساس هیجان و انرژی را در افراد به وجود آورد. پس از این منظر نباید تأثیر نور را در روانشناسی نادیده گرفت.

اهمیت روشنایی و نورپردازی مناسب

روشنایی و نورپردازی مناسب علاوه بر ایجاد احساس خوب در افراد، به چگونگی دیده شدن اجزای واقع در یک محیط نیز کمک می کند. به عنوان مثال یک فروشگاه بزرگ را در نظر بگیرید، باید دانست که نورپردازی فروشگاه ها اصول مربوط به خود را دارد که رعایت آن باعث شده اولاً حس بزرگ جلوه نمودن آن فروشگاه به خریداران القا شده وثانیاً اجناس موجود در فروشگاه نیز به خوبی دیده شوند و در نتیجه خریدار به راحتی بتواند خرید خود را انجام دهد. البته باید گفت رعایت این اصول در درجه ی اول می تواند به جلوه ی آن اجناس نیز اضافه کرده، که این امر از نظر جذب مشتری دارای اهمیت فراوانی است. علاوه بر این موارد روشنایی اگر به خوبی در یک مکان به کار گرفته شود، علاوه بر رعایت اصول و قواعد در نورپردازی، باعث بهینه سازی و استفاده ی هرچه بهتر از تمام نور موجود در یک فضا نیز می شود.

مفاهیم اصلی روشنایی

برای دانستن چگونگی و نیز کم و کیف روشنایی از مفاهیم و اصطلاحاتی کمک می گیریم که یاری گرفتن از آن ها می تواند به ما در موارد بسیاری کمک کند. مواردی از جمله دکوراسیون محیط، انتخاب روشنایی مناسب و .... . در ادامه به اختصار تعدادی از این مفاهیم را برای شما شرح خواهیم داد.

شدت نور

به میزان نیرویی که یک منبع نوری در یک واحد زمانی خاص و در یک جهت خاص از خود ساطع می کند، شدت نور و یا کاندلا می گویند، که واحد آن نیز کاندلا بوده و با نماد (CD) نشان داده می شود.

شار نوری

به تمام میزان نوری که یک منبع نوری در یک ثانیه تولید می کند شار نوری یا لومن گفته می شود. به عنوان مثال هر چقدر شار نوری یک لامپ بیشتر باشد، آن لامپ از نور بیشتری برخوردار است. واحد شار نوری لومن می باشد و با نماد (LM) نشان داده می شود.

شدت روشنایی

میزان شار نوری یک منبع روشنایی بر واحد سطح را شدت روشنایی می گویند. واحد شدت روشنایی لوکس یا لومن بر متر مربع می باشد و با نماد (LX) نشان داده می شود.

دمای رنگ نور

منظور از دمای رنگ نور، طیف رنگ نور و یا طیف گرمایی رنگ است که باعث می شود رنگ مورد نظر در طیف رنگی سرد باشد و یا طیف رنگی گرم. با این حساب دمای رنگ بالا به معنی این است که رنگ نور به سمت آبی رنگ رفته و سردتر است و دمای رنگ پایین به این معناست که رنگ نور به سمت قرمز رفته و گرم تر است. هنگام نورپردازی برای مکان های مختلف از جمله اتاق خواب، پذیرایی، اداره جات، سالن تئاتر، عکاسی و ...، دمای رنگ نور انتخاب شده بسیار مهم است، به عنوان مثال برای جاهایی که به عنوان محل استراحت در نظر گرفته شده است، استفاده از نورهای گرم می تواند به تداعی احساس آرامش در محیط کمک کند. دمای رنگ نور با واحد کلوین سنجیده می شود.

درخشندگی

درخشندگی که به میزان نوری گفته می شود که از یک سطح انعکاس پیدا کرده و چشم ما آن را دریافت می کند. واحد درخشندگی کاندلا بر متر مربع می باشد.

بهره نوری

بهره ی نوری یا همان بازدهی نوری به توان یک منبع نوری در تبدیل برق مصرفی به نور است. به عنوان مثال به هنگام خرید یک لامپ اگر در مشخصات آن بهره ی نوری بالایی درج شده باشد، به این معناست که آن لامپ با مصرف برق کمتر قادر است نور بیشتری تولید کند و با این حساب در دسته ی لامپ های به صرفه و پربازده قرار می گیرد. واحد بهره ی نوری لومن بر وات می باشد.

ضریب انعکاس

ضریب انعکاس یا ضریب بازتاب در روشنایی، به نسبت بین میزان نوری که از یک سطح بازتاب می شود و میزان نوری که به همان سطح تابیده شده است، گفته می شود. ضریب انعکاس اجسام مختلف که از جنس مختلف و یا رنگ های مختلف باشند، با یکدیگر تفاوت دارد. به عنوان مثال در سطوح با رنگ روشن به دلیل رنگ آن، نور کمتری جذب شده و بقیه ی نور بازتاب داده می شود و در نتیجه ضریب انعکاس بالاتری را شاهد هستیم. حال که تا حدودی با مفاهیم فنی مربوط به روشنایی آشنا شدیم، می توانیم به مباحث دیگر مربوط به روشنایی بیشتر بپردازیم.

انواع روشنایی

انواع روشنایی به لحاظ منبع آن به دو گونه است: طبیعی و مصنوعی.

روشنایی طبیعی

در روشنایی طبیعی منبع روشنایی یک نور طبیعی می باشد، مثلاً خورشید و ماه.

روشنایی مصنوعی

در روشنایی مصنوعی منبع روشنایی یک نور غیرطبیعی و یا همان نور مصنوعی است، منابعی روشنایی از جمله انواع لامپ ها، پروژکتورها، شمع، چراغ و ... همگی از این دست می باشند.

اما در یک دسته بندی رایج تر و کاربردی تر روشنایی به دو گونه ی روشنایی داخلی و روشنایی خارجی تقسیم می شود که در ادامه به طور مفصل به آن می پردازیم.

روشنایی داخلی (Interior Lighting)

روشنایی داخلی یا نورپردازی داخلی به تمام اقدامات روشنایی و نورپردازی جهت فضای داخلی منازل، ساختمان ها، کافه، رستوران، مغازه، پاساژ، باشگاه، ادارات، گالری و تمام مکان هایی که دارای فضای درونی و سرپوشیده هستند گفته می شود. این نورپردازی به وسیله ی لوازم و تجهیزات روشنایی گوناگون ایجاد می شود، و هدف آن یا به قصد روشن کردن فضاهای تاریک، و یا به جهت دکوراسیون و زیباسازی انجام می پذیرد. به عنوان مثال می توان لامپ ال ای دی را در جهت روشن نمودن فضاهای تاریک یک خانه به کار برد، و نیز می توان همان لامپ ال ای دی را با کمک گرفتن از اصول دکوراسیون برای زیبا سازی فضاهای مختلف منزل (مثلاً سالن پذیرایی) به کار گرفت. محصولات روشنایی داخلی بسیار متنوع و فراوان است، و این امر به خاطر گسترش و پیشرفت هنر معماری و طراحی دکوراسیون است.

آشنایی با محصولات روشنایی داخلی

برای راحتی خرید محصولات روشنایی داخلی یک دسته بندی کلی و جامع گردآوری نموده ایم که موارد آن از این قرار می باشد:

·        چراغ های سقفی روکار (پنل های روکار، نواترن روکار و ...)

·        چراغ های سقفی توکار (پنل های توکار، اوربیتال و ...)

·        چراغ خط نوری

·        ضد نم و غبار

·        دیواری

·        کارگاهی و صنعتی

·        دانلایت

·        ریلی

·        آویزی

·        دکوراتیو

·        هوشمند

·        ریسه ای

·        اضطراری

روشنایی خارجی

روشنایی خارجی به نورپردازی و روشنایی فضاهای خارجی و بیرونی گفته می شود. این گونه از نورپردازی با استفاده از تجهیزات برقی و روشنایی انجام می شود که مختص فضاهای آزاد و بیرونی طراحی شده اند، فضاهایی از جمله دیوار بیرونی ساختمان ها، حیاط، پارک، پل عابر پیاده، خیابان، استادیوم ها و تمام فضاهای روباز و خارجی از این دست می باشند. روشنایی فضاهای شهری و برون شهری نیز از این دست است، که علاوه بر روشن سازی فضاهای تاریک، باعث ایجاد احساس امنیت در شهروندان نیز می شود.

محصولات روشنایی خارجی

اگر برای محصولات روشنایی خارجی بخواهیم یک تقسیم بندی کلی و البته کامل داشته باشیم، به این موارد می رسیم:

·        چراغ های پارکی

·        چراغ های خیابانی

·        پروژکتوری

·        دفنی

·        چمنی

·        وال واشر

·        نما

·        استخر و آبنما

·        دکوراتیو

·        زیر پله ای

روشنایی و نورپردازی فضاهای مختلف

روشنایی و نورپردازی فضاهای مختلف هر کدام اصول و قواعد مخصوص به خود را دارد. هر فضا به دلیل ماهیت کاربری خود، نوعی خاص از نورپردازی را می طلبد که شاید برای محیط های دیگر مناسب نباشد. مثال های زیادی از این دست شاید به ذهنتان برسد و فضاهای مختلفی برایتان تداعی شود. تجهیزات روشنایی نیز که برای فضاهای مختلف استفاده می شود نیز برای تمام فضاها یکسان نیست. همانطور که پیشتر اشاره کردیم تجهیزات روشنایی داخلی و خارجی نیز با هم تفاوت دارند. به طور مثال چراغ هایی که برای یک استادیوم بزرگ ورزشی به کار برده می شود، برای استفاده در یک باشگاه کوچک مناسب نیست.

در ادامه به طور خلاصه و ساده به چگونگی چند مورد از نورپردازی فضاهای مختلف اشاره می کنیم.

نورپردازی منازل

مبحث نورپردازی منزل محدود به یک مکان نمی شود، بلکه هر قسمت از منزل اصول نورپردازی مربوط به خود را دارد. پذیرایی، آشپزخانه، اتاق خواب، حیاط و ... . علاوه بر این برخی از قسمت های خانه ذیل نورپردازی داخلی و برخی دیگر در زمره ی نورپردازی های خارجی قرار می گیرند. حال اگر بخواهیم به طور کلی به مبحث نور برای فضای منزل بپردازیم، باید بگوییم به دلیل آنکه منازل مکانی برای سکونت و آرامش یافتن است، بهتر است از نورهای ملایم استفاده شده و از بکارگیری نورهای تند و زننده پرهیز شود.

نورپردازی منازل خود به چند مبحث تقسیم می شود که هرکدام خود بحثی گسترده در دکوراسیون نوری را شامل می شود. این مباحث از این قرار می باشند:

·        نورپردازی پذیرایی

·        آشپزخانه

·        اتاق خواب

·        حیاط

·        سرویس بهداشتی

·        حمام

·        استخر

·        بالکن

·        پارکینگ

·        و ...

نورپردازی اداره جات

مبحث نور در اداره جات، علاوه بر روشن کردن محیط، مسئله ی دیگر به نام بازدهی را نیز شامل می شود، چرا که کارکنان ساعات بسیاری را در آنجا مشغول به کار هستند، بنابراین نور در اداره جات باید به گونه ای باشد که علاوه بر روشنایی وسیع محیط، بازدهی کارکنان را نیز بالا ببرد و مانع از خستگی و نیز اذیت شدن چشم ها حین کار شود. این نکته را نیز باید در نظر داشت که در اداره جات بهتر است که بین نور مصنوعی (لامپ، پنل و ...) و نور طبیعی (نور خورشید) تعادل برقرار باشد، و از هردو برای روشنایی بهره برده شود.

نورپردازی خیابان و معابر عمومی

نورپردازی خیابان ها و معابر شامل بخش گسترده ای از شهر می باشد، چرا که نقاط مختلف یک شهر بوسیله ی خیابان ها و معابر عمومی به هم اتصال می یابند. این مکان ها شامل خیابان، پیاده روها، پل عابر پیاده، زیرگذرها، میادین، بزرگراه ها و جاده های بین شهری هستند. چگونگی نور در این قسمت ها از اهمیت بالایی برخوردار است، اولین دلیل آن را می توان ایجاد دید مناسب برای رانندگان و جلوگیری از تصادفات عنوان کرد، دلیل بعدی را نیز می توان اینچنین بیان کرد که به کار بردن نور مناسب در گذرگاه ها باعث ایجاد حس امنیت در شهروندان می شود.

نورپردازی مبلمان شهری

مبلمان شهری یکی از مباحث شهرسازی می باشد، و شامل تمام اسباب و لوازمی است که در شهر وجود داشته و به منظور استفاده و رفاه شهروندان ایجاد شده اند، و علاوه بر آن به زیباسازی یک شهر نیز کمک می کنند. به عنوان مثال می توان از ایستگاه های اتوبوس، نیمکت ها، مجسمه ها، پله های برقی، آبنماها و فواره ها، تابلوها و ... نام برد. بد نیست اشاره کنیم که مبلمان شهری به نوعی باعث هویت سازی برای یک شهر نیز می باشند، مثلاً برج آزادی واقع در میدان آزادی تهران، که به نوعی نماد این کلانشهر محسوب می شود و هر موقع اشاره ای به آن شده و یا تصویری از آن را در جایی ببینید، شهر تهران در ذهنتان تداعی می شود. برای این مورد می توان مثال های بیشتری هم از داخل کشور و هم از کشورهای دیگر ذکر کرد، و در اینجا هدف ما نورپردازی چنین المان هایی می باشد، در بحث روشنایی مبلمان شهری باید گفت که نورپردازی باید باید به گونه ای باشد که علاوه بر روشن نمودن مناسب جهت استفاده ی شهروندان (همانند ایستگاه های اتوبوس و پله برقی ها)، در شب نیز جلوه ی زیبایی به شهر ببخشد و بدین منظور می بایست از رنگ های زنده و مختلف استفاده کرد. (همانند مجسمه ها و آبنماها)

نورپردازی فروشگاه ها – مراکز خرید

نورپردازی یک فروشگاه و نیز پاساژها و مراکز خرید بسیار مهم بوده چرا که که بر رفتار مشتریان اثر می گذارد، نورهای بکار رفته در یک فروشگاه باید به گونه ای بوده که  اجناس آن را به خوبی در معرض دید خریدار گذاشته و نیز باعث جلب توجه مشتریان به فروشگاه مورد نظر شوند. از جمله قسمت های یک فروشگاه که از این نظر باید به آن توجه شود، ویترین های آن است.

نورپردازی کافه و رستوران

تقریباً همه می دانیم که کافه ها و رستوران های مختلفی وجود دارد که فضاهای مختلفی را برای مشتریان ایجاد کرده اند و با اهداف متنوعی ایجاد شده اند، به این ترتیب نمی توان یک نورپردازی واحد را برای همه ی آن ها بکار برد. بسته به فضایی که هر کافه یا رستوران ایجاد کرده است،  از لامپ ها و چراغ های متناسب با آن نیز بهره گرفته می شود و در یک کلام می توان گفت نور بکار رفته به سبک آن رستوران و یا کافی شاپ بستگی دارد. به عنوان مثال رستوران هایی که به ارائه ی غذاهای محلی می پردازند، نسبت به یک کافی شاپ با نمای مدرن، تفاوت بسیاری در نوع نور بکار رفته دارند.

نورپردازی گالری ها

چگونگی نور در گالری ها و آتلیه ها از جمله مباحث دارای حساسیت بالا می باشد، شاید علت این مسئله این باشد که نحوه ی نمایش یک اثر هنری از اهمیت زیادی برخوردار است و می بایستی نور به شکلی باشد که تمام ابعاد یک اثر هنری را به خوبی نمایان کند.

در جاهایی همچون موزه نیز علاوه بر روشن سازی مناسب و نمایاندن اثر تاریخی، حفاظت و آسیب نرساندن نیز اهمیت بسیار بالایی دارد. چرا که آثار تاریخی با قدمت بالا می بایستی در شرایط ویژه ای نگهداری شوند تا حالت خود را حفظ نمایند و یکی از این شرایط مناسب بودن نوری است که در ارتباط با آن ها قرار دارند.

نورپردازی مکان های ورزشی

در مکانی همچون باشگاه ها و سالن ها ورزشی که مستلزم فعالیت و تمرین های بدنی است، نوع نورپردازی بر روحیه ی افراد اثر می گذارد، پس باید رنگ و شدت نور به گونه ای باشد که به نوعی باعث افزایش انرژی و روحیه بخش باشد. معمولاً در باشگاه ها به دلیل فضای بزرگی که دارند بهتر است از پروژکتورهای بزرگ استفاده شود که قابلیت روشن سازی محدوده ی بیشتری را دارند.

نورپردازی پارک و فضای سبز

فضاهای سبز بسته به اینکه در چه وسعتی باشند از نورپردازی متفاوتی استفاده می شود. به عنوان مثال لامپ و چراغ هایی که برای فضای سبز یک حیاط آپارتمانی به کار می رود با چراغ هایی که برای یک پارک بزرگ استفاده می شود، با هم تفاوت دارند. در پارک ها و بوستان های عمومی بر خلاف فضای سبز آپارتمان ها، از چراغ هایی که فضای بیشتری را نورانی می کنند استفاده می شود، همانند چراغ پارکی. همچنین نوع روشن سازی در پارک ها باید به گونه ای باشد که حس امنیت در شب را ایجاد کند و شهروندان به راحتی بتوانند از آنجا استفاده نمایند.

نورپردازی مکان ها تفریحی

این نوع از روشنایی که شامل اماکن تفریحی، سرگرمی، گردشگری و... می شود، باید به نوعی باشد که به مکان های مربوطه حس جذابیت را افزوده کند و نیز باعث شود که عناصر واقع در آن به خوبی نمایان و دیده شوند، چرا که بیشتر این مکان ها در ساعات عصر و شب فعالیت بیشتری دارند. از جمله ی چنین مکان هایی می توان به شهربازی، سواحل و ... اشاره کرد. البته به دلیل ماهیت کاربری این مکان ها، می توان از لامپ هایی با نورهای رنگارنگ و شاد و نیز جذب کننده استفاده نمود.

روشنایی و نور پردازی با انواع مختلف لامپ

در امور مربوط به روشنایی اولین چیزی که نقش بسیار مهمی دارد، نوع لامپی است که به کار می رود. لامپ ها انواع مختلفی را به لحاظ رنگ، شدت نور، مصرف انرژی و ... دارند، که روشنایی های متنوعی را می آفرینند. اگر بخواهیم یک دسته بندی کلی از انواع لامپ ها داشته باشیم، به موارد زیر می رسیم:

·        لامپ رشته ای

·        لامپ های ال ای دی

·        هالوژن

·        فلورسنت

·        متال هالید

·        نئونی

·        بخار سدیم

·        بخار جیوه

هر یک لامپ های ذکر شده، ویژگی های مخصوص به خود را دارند و برای کاربری های مختلف و متنوعی استفاده می شوند. در ادامه به طور مختصر اشاره ای به کاربرد هر یک از لامپ های ذکر شده می کنیم.

لامپ رشته ای

 این لامپ جزء لامپ های باقدمت زیاد محسوب می شود،کاربرد این لامپ برای نوررسانی منازل، مصارف صنعتی، چراغ مطالعه و .... می باشد.

لامپ های ال ای دی

 این نوع از لامپ نسل جدید لامپ ها محسوب شده و امروزه برای مصارف گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد آن برای تأمین روشنایی مکان های مختلف و نیز مصرف تزئینی می باشد.

هالوژن

 عمده ترین کاربرد این لامپ برای دکوراسیون و زیباسازی نماهای مختلف می باشد.

فلورسنت

 نام دیگر این لامپ، همان لامپ مهتابی می باشد و به دلیل نوع نور آن، برای روشن سازی مکان های مختلف از جمله خانه، مغازه و ... بسیار مناسب است.

متال هالید

کارایی چنین لامپی برای مکان های با وسعت زیاد همچون میادین، ورزشگاه ها و نیز نمای ساختمان های بسیار بزرگ است.

نئونی

 از این مدل لامپ برای تابلوها، چراغ های چشمک زن هشداردهنده، چراغ خواب های تزئینی و ... استفاده می شود.

بخار سدیم

 این مدل از لامپ ها برای روشن سازی فضاهای باز و گسترده همچون خیابان و بزرگراه ها، استادیوم ها و ... مورد استفاده قرار می گیرند.

بخار جیوه

 این نوع لامپ ها نیز برای روشن سازی معابر، پارکینگ ها، فضاهای سبز و ... مورد استفاده قرار می گیرند.

جمع بندی

در مطلبی که ارائه دادیم سعی بر این بود که به روشنایی یک نگاه کلی داشته باشیم و به همین منظور از تعاریف مربوط به آن شروع کرده و مباحث فنی در ارتباط با آن را برای شما شرح دادیم. سپس به انواع آن پرداخته و سعی کردیم تا اطلاعاتی راجع به اصول و کاربرد آن در فضاهای مختلف در اختیار شما قرار دهیم. نتیجه اینکه مشخص شد که روشنایی مبحثی بسیار گسترده بوده و طیف زیاد و البته تخصصی از فنون معماری، دکوراسیون، روانشناسی رنگ و ... را شامل می شود. امیدواریم که مطالب ذکر شده برای شما مفید واقع شده باشد.

فروشگاه اینترنتی تجهیزات برقی و محصولات روشنایی ایزی نور فروشنده و ارائه دهنده ی انواع گسترده ی محصولات نورپردازی و روشنایی می باشد. این فروشگاه سعی بر آن دارد که بر محصولات این مجموعه نیز افزوده کرده و آن را گسترده تر سازد. شما خریداران محترم می توانید با مراجعه به سایت ایزی نور از این محصولات دیدن کرده و خرید خود را انجام دهید. همچنین می توانید با شماره های درج شده در سایت تماس گرفته و هر گونه از سؤالات خود را از کارشناسان ما بپرسید. محصولات ارائه شده توسط این فروشگاه همگی از بهترین و معتبرترین برندها بوده و همراه با تضمین اصالت کالا به شما ارائه می شوند.